Spullen erven: inboedel bij overlijden uitzoeken en verdelen

Els Jacobs

Soms heeft het leven nare verrassingen in petto en word je plotseling met het overlijden van een geliefd familielid of vriend(in) geconfronteerd. Dit brengt niet alleen veel emoties, maar ook een hoop regelwerk met zich mee. Een van de tijdrovendste en moeilijkste klussen daarbij is het uitzoeken en verdelen van de inboedel van de overledene. In dit blog staan we stil bij wat daar allemaal bij komt kijken en gaan in op de volgende vragen.

  • Op welke manieren kan je spullen erven?
  • Hoe kan je het best een geërfde inboedel uitzoeken en verdelen?
  • Wat doe je als je ruzie ontstaat bij het verdelen van de inboedel?
  • En hoe ga je te werk als er sprake is van hoge tijdsdruk?

Spullen erven: hoe kan je een inboedel erven?

In Nederland kunnen mensen in een zogenaamde uiterste wilsbeschikking vastleggen wie na hun overlijden wat zal erven. Hiervoor kan een zogenaamd notarieel testament of een onderhands codicil opgemaakt worden:

Een testament wordt opgesteld door een notaris en regelt alles rondom een nalatenschap, van onroerend goed en inboedel tot voogdij en financiën.

Een codicil is veel eenvoudiger van opzet. Hierin beschrijft iemand zelf wat hij of zij aan wie wil nalaten. Meestal gaat het daarbij om spullen met emotionele waarde, zoals sieraden, boeken, schilderijen of bijzondere verzamelingen. De persoon in kwestie moet deze spullen in het codicil gedetailleerd omschrijven, zodat er na diens overlijden geen discussie kan ontstaan over om welk voorwerp het gaat. Bijvoorbeeld: 'Het rosé-kleurige Swarovski-armbandje en de zilveren Balinese filigraan armband zijn voor Nelleke' in plaats van 'de armbanden zijn voor Nelleke'.

Ben jij via het testament of het codicil erfgerechtigde van bijvoorbeeld jouw langstlevende ouder, dan kan je dus (een deel van) zijn of haar inboedel erven na diens overlijden.

Inboedel bij overlijden uitzoeken en verdelen

Dat betekent dat je opeens samen met de anderen een hele inboedel moet opruimen, uitzoeken en verdelen. Vaak onder stressvolle omstandigheden.

Hoe pak je dat het beste aan? Het is verstandig het schiften en verdelen van de inboedel goed te organiseren, zodat er in de weken of maanden die volgen zo min mogelijk gedoe ontstaat.

  • Maak een plan. Bespreek met andere betrokkenen hoeveel tijd jullie hebben of uittrekken voor het verdelen van de inboedel en leegruimen van de woning. Spreek af dat niemand iets mag meenemen uit de woning, totdat iedereen heeft aangegeven voor welke spullen zij belangstelling hebben. Stel eventueel een buitenstaander als neutraal aanspreekpunt aan, als jullie verwachten dat de emoties bij de verdeling wellicht hoog zullen oplopen
  • Check aan de hand van het testament of codicil of bepaalde voorwerpen al aan bepaalde personen zijn toebedacht door de overledene. Zorg ervoor dat deze per direct naar hun nieuwe eigenaar gaan.
  • Stel een lijst op van de resterende spullen die verdeeld moeten worden. Vraag iedereen aan te geven welke voorwerpen zij graag zouden willen hebben en hiervan een eigen lijstje te maken in volgorde van belangrijkheid. Dat vergemakkelijkt het om later onderling te onderhandelen over wie wat krijgt.
  • Verdeel de spullen in onderling overleg. Hou daarbij zoveel mogelijk rekening met elkaars voorkeuren, wensen en gevoeligheden en gun elkaar 'meevallertjes'. De situatie is al moeilijk genoeg.
  • Voer de achterblijvende spullen zo snel mogelijk af, eventueel met hulp van een opkoper of woning-ontruimer.

Ruzie bij het verdelen van de inboedel

Hoe goed jullie alles ook organiseren, het kan zijn dat er gedurende het proces toch ruzie ontstaat tussen jou en de andere erfgenamen. Dat is om een aantal redenen niet zo vreemd. Een sterfgeval maakt bij iedereen veel emoties los, het zet bestaande verhoudingen op losse schroeven en vaak komt oud zeer opeens weer bovendrijven.

Mocht er bij het verdelen van de inboedel ruzie ontstaan, dan kan je dit op de volgende manieren oplossen:

  • Laat bepaalde erfstukken rouleren. Lukt het maar niet om samen te beslissen wie die mooie antieke spiegel of Friese staande klok mag erven? Laat deze erfstukken op bijvoorbeeld jaarbasis rouleren, zodat alle erfgenamen er om beurten van kunnen genieten.
  • Hou een onderlinge veiling. Maak een overzicht van de spullen waarover nog onenigheid bestaat. Laat een taxateur de waarde hiervan bepalen. Vraag vervolgens elke erfgenaam om aan te geven op welke voorwerpen hij of zij wil bieden en zo ja, hoeveel. De hoogste bieder wint. Verreken onderling na afloop van de veiling de opbrengst zodat iedereen onder de streep evenveel erft.
  • Organiseer een loting. Zet de laatste spullen waarover nog onenigheid is bij elkaar. Maak evenveel lootjes als dat er erfgenamen zijn en nummer deze van 1 t/m X (aantal erfgenamen). Laat iedereen een lootje trekken. Degene met nummer 1 mag als eerste een voorwerp kiezen. Daarna mag de erfgenaam met lootje 2 een voorwerp kiezen, enzovoort, totdat alle voorwerpen zijn verdeeld. Verreken onderling na afloop onderling een eventuele ongelijke waarde.

Inboedel opruimen onder tijdsdruk

Bovengenoemde manieren van het uitzoeken verdelen van een inboedel bij overlijden zijn zorgvuldig, maar tijdrovend. Tijd die je als erfgenaam in sommige gevallen niet hebt. Bijvoorbeeld doordat het appartement van de overledene binnen enkele dagen of weken bezemschoon opgeleverd moet worden. Wees in dat geval pragmatisch en:

  • Organiseer een bezoekuur, waarop alle erfgenamen de inboedel kunnen bekijken.
  • Vraag elke erfgenaam om een top 10 te geven van spullen, die hij of zij graag zou willen erven.
  • Verdeel direct alle spullen waarover geen discussie bestaat. Hou bij wie wat heeft gekregen, zodat je straks kan nagaan of iedereen ongeveer evengoed is bedeeld.
  • Laat problematische spullen taxeren. Veil of verloot deze daarna zo snel mogelijk, eventueel onder leiding van een externe partij (zie tips hierboven).
  • Regel een inboedel opkoper of woningontruimer, die de resterende spullen kan overnemen en afvoeren, bijvoorbeeld naar kringloopwinkels en goede doelen.

Verloren herinneringen...

In dit scenario gaat ongeveer 95% van de inboedel van jouw overleden dierbare weg. Waarschijnlijk gaat jou dit enorm aan het hart. Al die spulletjes die vader of moeder met zoveel zorg heeft uitgezocht, onderhouden en bewaard... Toch heeft deze aanpak veel voordelen en weinig nadelen:

  • Je voorkomt dat jouw eigen huis dichtslibt met een tweede inboedel, die maanden- of jarenlang onaangeroerd blijft staan. Of dat je buitenshuis een opslagruimte moet huren, die op termijn (veel) meer kost dan de inboedel waard is.
  • Je condenseert als het ware jouw herinneringen aan de overledene in enkele voorwerpen, die je een ereplek in jouw huis kan geven en waarnaar je elke dag even kan kijken.
  • Je kan zo in rap tempo afscheid nemen van heel veel spullen, waaraan eigenlijk geen herinneringen van jóu kleefden. Maar die alleen of vooral bij de overledene herinneringen opriepen.
  • En spulletjes die wél echt dierbare herinneringen bij jou oproepen kan je óf aan jouw top 10 toevoegen, makkelijk terugvinden in kringloopwinkels of bijvoorbeeld bekijken in het Openluchtmuseum van Arnhem. Daar vind je o.a. een sfeervol ingerichte jaren 70 woonkamer en een fantastisch depot met thematisch geordende spullen uit de afgelopen eeuw!

Geërfde spullen opruimen: drie boekentips

Verder lezen? Onderstaande boeken over alle emoties rond het uitzoeken van spullen uit een (toekomstige) erfenis bevelen we je van harte aan:

10 x per jaar onze nieuwste blogs en tips ontvangen?

Abonneer je gratis op De HuishoudCoach Nieuwsbrief.

We sturen je dan 10 x per jaar onze veelgelezen nieuwsbrief met handige blogs en tips over opruimen, organiseren, tijdmanagement, plannen, poetsen en nog veel meer!