Sinds het bericht dat in veel theezakjes PFAS zit, bekijk ik mijn huishouden toch wat kritischer met de vraag: "Waar zit het allemaal nog meer? Waar gebruik ik nog onnodig plastics?" Tot mijn schaamte moet ik bekennen dat ik naast een fervent theeleut, ook een notoire pannenkrasser én een gebruiker van plastic keukengerei ben. Dat moet nu toch echt maar eens anders, want het is nu wel duidelijk dat PFAS de beruchte "forever chemicals", BPA of andere schadelijke stoffen in je voedsel kunnen lekken. Deze chemicaliën breken niet af in het milieu en dus ook niet in je lichaam. Gelukkig zijn er genoeg milieuvriendelijke alternatieven, die wel veilig zijn voor ons én de planeet.
Hieronder 7 PFAS-gevoelige zaken in de keuken en hoe je die kunt vervangen door plasticvrije alternatieven.
1. Gebruik losse thee in plaats van theezakjes
Gebruik losse thee. Er zijn tal van theezeefjes, thee-eieren of theeschepjes die je kunt gebruiken. Persoonlijk vind ik dat leuk als je de tijd hebt om met aandacht van je thee te genieten, maar niet altijd even praktisch en geeft ook wel wat geklieder en prut in je kopje. Inmiddels zijn er ook al PFAS-vrije theezakjes te verkrijgen.
2. Gebruik geen teflonpannen, maar gietijzer, RVS of glas.
Gietijzer gaat een leven lang mee en wordt van nature anti-aanbak. Het is perfect voor bakken, braden en zelfs grillen. RVS (roestvrij staal) is ideaal voor het maken van sauzen en koken op hoge temperatuur door de goede geleiding. Glazen overschalen zijn veilig voor ovengebruik en makkelijk schoon te maken.
3. Vervang bakpapier door olie of boter
In plaats van bakpapier zijn herbruikbare siliconen bakmatjes nu erg in trek. Ze zijn flexibel (handig bij het opruimen) wasbaar en gaan jaren mee. Toch zijn er studies die zeggen dat siliconen wel giftige, synthetische chemicaliën afgeven in lage concentraties na lange verhitting (72 uur) en dat de afgifte is verhoogd bij vette stoffen, zoals oliën. Het officiële standpunt is dat het veilig is (maar dat was het ook heel lang voor PFAS, terwijl is gebleken dat men al in 1961 op de hoogte was van de schadelijke effecten maar dit werd ontkend).
De beste optie is dan wellicht ook geheel retro de bakvorm in te vetten met boter of met kokosolie. Dat is net zo effectief. Wil je toch graag bakpapier gebruiken, neem dan ongebleekt bakpapier en check het label.
4. Gebruik houten & RVS keukengerei i.p.v. plastic
Houten lepels en spatels zijn de natuurlijke varianten. Ze zijn antibacterieel en gaan lang mee. RVS keukengerei is hygiënisch en vrij van weekmakers. Bamboe accessoires zijn nu ook heel populair. Ze zijn licht, duurzaam en composteerbaar.
5. Neem glazen of RVS potten, of gebruik bijenwasdoeken
Neem glazen weckpotten mee naar de markt en laat ze vullen met olijven, artisjokharten, dips. Thuis zet je de potjes zo op tafel. Weck-potten en glazen lunchboxen geven geen chemicaliën af en zijn ook geschikt voor vriezer en magnetron. RVS potten zijn veel lichter dan de glazen. In populariteit toenemend zijn de bijenwasdoeken ook wel Beeswax wraps of food wraps genoemd, Je kunt er alles in wikkelen en mee afdekken. Ze zijn herbruikbaar en composteerbaar.
6. Koffie- & theefilters: ongebleekt of herbruikbaar
Ongebleekte papieren filters zijn misschien wat ouderwets, maar er is niets mis mee. Je kunt ook herbruikbare stoffen filters van katoen of linnen nemen, die je kunt wassen. Een RVS thee-ei is chique en relatief gemakkelijk schoon te maken (geeft wel makkelijk wat prut in je theeglas), maar zo maak je met meer aandacht en dus liefde je kopje thee klaar. Kant en klare koffie in je kopje strooien, heet water erop, een beetje roeren en klaars is kees
7. Gebruik natuurlijke sponzen en doeken
Luffa-sponzen of kokosvezelborstels zijn biologisch afbreekbaar. en daardoor een beter alternatief voor vaatdoekjes met een waterafstotende laag. Microvezeldoekjes zijn ook prima, net als katoenen vaatdoeken.
Extra Tips voor een Groene Keuken
✅ Koop tweedehands Gietijzeren pannen en RVS keukengerei vind je vaak in kringloopwinkels.
✅ Vermijd wegwerpartikelen en gebruik in plaats daarvan herbruikbare rietjes (RVS, bamboe), stoffen zakjes voor boodschappen, zoals de broodzak en glazen potten voor opslag.
✅ Onderhoud je spullen – Goede verzorging (zoals inbranden van gietijzer) verlengt de levensduur.
Vind je het leuk om te kijken naar hoe anderen het doen? In de masterclass plastic besparen in de keuken bij Groen Graag, een kleinschalige streamingdienst vol inspirerende documentaires en praktische keukentafelsessies, krijg je precies die inkijk. Of bekijk de documentaire '8 years without a rubbish bin' of de sessie 'Aan de slag met minder plastic'. Geen grote gebaren, maar kleine stappen die echt werken. Wat dacht je van de complete masterclass over 'Plastic besparen in de keuken' – gewoon lekker te bekijken vanuit je luie stoel.
Fijne Mei Plasticvrij - en wees vooral ook trots op wat je al doet!
